Một cái nhìn trở lại
Trần
Độ
NQL: Đọc để biết vì sao Trần Độ bị coi là phản động.
Tháng 9 này tôi tròn 75 tuổi
(1923-1998). Thấy cũng cần ghi lại những suy nghĩ về cuộc sống và về sự đời, mà
lâu nay tâm tư lúc nào cũng bị xáo trộn.
Tôi đã sống 75 năm trong 100 năm sôi
động vừa qua. Tôi đã trải và nghiệm ra nhiều điều, nhiều lẽ. Những trải nghiệm
này có nhiều điều hay và tốt. Nhưng cũng có những điều đau. Tôi ghi lại để tôi
ngẫm cùng tôi, nhưng những điều suy ngẫm ấy có thể giúp ích cho con cháu sau
này, cho dù chúng cũng có những trải nghiệm của chúng.
Trải nghiệm một cuộc đời ngót nghét
trăm năm không phải là ít, lại càng không phải là sự trải nghiệm một chiều.
Nhưng trong những trải nghiệm trong chính cuộc đời tôi làm tôi phải suy ngẫm và
trăn trở nhiều có lẽ có hai điều sâu sắc và phức tạp nhất, có tính chất học
thuyết và nguyên lý.
Đó là vấn đề “giai cấp” và
vấn đề “Đảng cộng sản“.
BÀI LIÊN QUAN:
I. VỀ VẤN ĐỀ GIAI CẤP
Từ những năm tuổi 14-15, còn đang
thời học trò cấp 2 (so với hiện nay), tôi và các bạn tôi đều có một
trạng thái tinh thần rất giống nhau : chúng tôi rất sục sôi yêu nước, rất căm
phẫn trước tình hình mất nước, tình hình dân tình đau khổ và sống đời nô lệ.
Những cụm từ “nước mất nhà tan “, “vong quốc“, “hồn nước
non “… đều lay động dữ dội tâm hồn chúng tôi. Chúng tôi thấy hết sức
tự nhiên coi mình như đã là những phần tử của một phong trào, một thiên hướng
tư tưởng “cứu nước “. Mặt khác, hàng ngày, trong đời sống bản thân,
trong quan hệ họ hàng và xóm giềng và rộng ra nữa, trong quan hệ hàng tổng,
hàng tỉnh, chúng tôi đều trông thấy, nghe thấy biết bao nhiêu điều bất công,
tủi nhục và oan khuất. Chúng tôi đều là con nhà nghèo, từ góc độ con nhà nghèo
nhìn thấy tình hình xã hội như thế thì tâm tư càng đau khổ nhức nhối. Nhưng chỉ
biết đến thế, chứ chưa giải thích được tình hình và tìm ra phương hướng, chưa
giải đáp được những vấn đề được đặt ra. Cho nên cũng chỉ lặng lẽ cùng nhau đọc
sách và mơ ước. Mơ ước những năng lực phi thường, mơ ước những phương sách lý
tưởng và mơ ước đến tương lai huy hoàng của dân tộc. Những mơ ước ấy không
thoát ra ngoài những điều đã được viết trong các tiểu thuyết, nhất là những
tiểu thuyết lịch sử Trung Quốc, mơ ước có những vị vua anh minh, những tướng
quân tài cao chí cả.
Trong trạng thái tâm hồn như vậy,
chúng tôi gặp gỡ và tiếp xúc với những ý tưởng mới của chủ nghĩa Mác, trong đó
nổi bật là vấn đề giai cấp.
Chúng tôi tiếp xúc với vấn đề giai
cấp như một sự bừng sáng mạnh mẽ và rực rỡ trong tinh thần.